VW EA489 oftewel Hormiga en de Basistransporter

Ik heb Miguel gevraagd en zijn toestemming om een Nederlandse versie van zijn artikel hieronder te zetten. Deze heb ik gekregen, dus lees het even vanuit het oogpunt van Miguel, een Mexicaan. Hij neemt je mee naar de geschiedenis van deze bijzondere auto, maar ook van de welbekende VW T1 bus.

Mijn herinneringen aan auto’s: De Volkswagen Hormiga (mier)

Vandaag ga ik het hebben over een light-duty truck, geproduceerd door Volkswagen in Mexico. Dit zal voor de meeste van mijn lezers een totaal onbekende zijn, want hij is slechts in een paar jaar, tussen 1977 en 1979, geproduceerd. Deze kleine truck is ontwikkeld onder de naam Hormiga, oftewel mier, omdat hij geschikt was voor zwaardere werk. In deze post ga ik mijn herinneringen delen van dit merkwaardige product van de binnenlandse auto-industrie.

In het midden van de jaren ’70 was Volkswagen in Mexico nog de enige autofabrikant in het land met luchtgekoelde motoren in hun voertuigen. De auto’s geproduceerd in de Puebla fabriek in 1976 voor de Mexicaanse dochteronderneming van Volkswagen in Wolfsburg bleven achter op het gebied van technologische ontwikkeling. In 1976 kon je in Mexico de volgende auto’s kopen:

• El Sedán (“officiële” naam van de kever)
• La Combi (type II vervoer, passagier versie van de VW bus)
• La Panel (De vracht versie van de Combi, zonder ramen of zitplaatsen)
• El Safari (Volkswagen Type 181)
• El Brasilia (speciaal Braziliaans model, combi van de kever, VW 412 en de Kharmann Gia)

• 

• 

• 

• 

Met slechts vijf verschillende voertuigen; allen aangedreven door dezelfde type motor en vering was het duidelijk dat Volkswagen de markt in Mexico aan het verliezen was. De motor zat achterin de auto en was luchtgekoeld en de veren waren torsieveren. Zo werden een aantal belangrijke niches niet bediend.

Maar er stonden wat veranderingen op stapel en in het daarop volgende jaar, 1977, begint men in het Caribisch gebied voor het eerst met de verkoop van Volkswagen met watergekoelde en voorin geplaatste motoren. Deze auto met voorwielaandrijving zouden dan in theorie de vervanging zijn van de geliefde Kever. En er komt een nieuw model lichte vrachtauto. Deze is misschien geïnspireerd door de populaire Datsun, die drie-kwart-ton gewicht kon laden en had een veelzijdigheid dat noch El Combi en El panel zou kunnen bieden. De opbouw zou door de eigenaar aanpasbaar zijn voor het doel waarvoor hij deze lichte vrachtauto zou kopen. Dit model zou El Hormiga gaan heten, vertaald is dat “De mier”.

Het idee van de mier is, naar mijn mening, heel interessant. En de start van de gedachte kan je vinden in de vroege geschiedenis van de Volkswagen-fabriek in Wolfsburg, in 1946. Op dat moment was net de tweede wereldoorlog afgelopen en de fabriek was nog herstellende van de rampzalige gevolgen van de geallieerde bombardementen. Het vervoer van voorraden en onderdelen naar verschillende series van de geïmproviseerde lopende band verliep moeizaam.

Al het transport moest met de hand gedaan worden. Het duurde dan ook niet lang voordat de Duitsers het slimme kever-chassis namen. Daarop plaatste men aan de voorzijde een vlakke laadbak en in het midden werd een zitje gelast. De bestuurder zat op een plateau vlak boven de motor. Dit werd een intern transport-voertuig voor in de fabriek en al snel bekend als de “Plattenwagen”.

• 

• 

Deze basistransporters werden gebruikt van 1946 tot in de jaren ’70 en was uiteraard de basis voor de VW bus, oftewel de Type II zoals deze ook werd genoemd. Deze ontwikkeling kwam door de visie van de Nederlandse importeur en autohandelaar, Ben Pon, die zelfs het eerste ontwerp van de VW bus heeft gemaakt. Een doos op wielen met de motor aan de achterzijde.

In 1948 werd er door Volkswagen hard gewerkt aan de ontwikkeling van dit nieuwe type II en bijna onmiddellijk besefte men dat het oorspronkelijke kever chassis niet genoeg torsie stijfheid had om aan de eisen van een vrachtwagen te voldoen. De Duitse ontwerpers begonnen weer vanaf nul en ontwikkelde een raamwerk van liggers voor de motorsteunen en assen.

Uiteindelijk werd het concept van een zelfdragende carrosserie gebruikt. Hier uit ontstond de wel bekende T1 oftewel VW bus.

• 

• 

De “Plattenwagen” werd ook ge-update naar dit nieuwe concept en zo bleven deze interne transporteurs dienst doen tot in de jaren ’70. Het nieuwe model, de T1, beschikte over drie uitvoeringen;

• Een bestelwagen, zonder ramen of zitplaatsen.
• Een pick-up, SiKa, dus maar twee zitplaatsen
• Een passagiersuitvoering

Datsun produceerde in de stad Aquscalientes op deze manier een compacte pick-up waarbij de laadvloer zo laag als mogelijk was. Daarnaast kon je de laadvloer ook weglaten en was je vrij om andere zaken op het chassis te plaatsen, zoals een ambulance opbouw, etc. De Datsun werd daardoor een veel populairdere auto dan VW versies van de T1; La Combi & La Panel. De flexibiliteit van deze auto was een belangrijke overweging om deze aan te schaffen. En dit was één van de niches die Volkswagen in Mexico verhinderde grote verkoopcijfers te laten zien. Ze hadden geen product dat met dit model kon concurreren. Vooral ook omdat de T1 SiKa niet/nauwelijks in Noord/Zuid-Amerika werd verkocht.

Misschien heeft dit VW aangespoord de Hormiga te gaan ontwikkelen. Daarnaast schijnt de Mexicaanse regering VW gevraagd een auto model voor lichte vracht te maken dat kan concurreren in de vorm van een aanbesteding. Maar daar is niet veel met veel zekerheid over te zeggen. VW heeft snel de Hormiga ontworpen en je zou het een echte Frankenstein kunnen noemen door de bijeengeraapte onderdelen. Ze waren niet mooi, wat je van een ander VW model uit die tijd wel kan zeggen. In 1977 begonnen ze bij de dealers te verschijnen met de belangrijkste eigenschappen; Een eigen chassis, achteras met bladveren, telescopische schokdempers, voorwielaandrijving, rondom trommelremmen en een voorin geplaatste luchtgekoelde motor. De versnellingsbak van een VW kever en het onderhoud aan de auto’s was lastig omdat de motor achter de vooras was geplaatst. Je moest onder de auto kruipen om basis-onderhoud uit te voeren.

De modellen waren beschikbaar in een chassis met cabine of chassis met laadvloer uitvoering, met of zonder houten laadkleppen. Hieronder kan je de verschillende uitvoeren zien, als je er op klikt dan wordt hij geopend.

La Hormiga had een aantal interessante voordelen. Het was ontwikkeld voor de Mexicaanse markt en was vooral bereid om de slechte wegen op dat moment te trotseren. Vooral in de landelijke gebieden lagen deze er slecht bij. Een hooge rijhoogte stond toe om op de keien en oneffen wegen te rijden zonder schade. De luchtinlaat liep tot boven de cabines was daar verbonden met een metalen pijp. Hierdoor kon hij door veel diep water baden. En omdat het toch nog de bekende kever motor had waren er genoeg onderdelen in het land. De Hormiga werd verkocht als werk voertuig en de markt bestond dus uit productie gebieden zoals: garages, industrie, boeren. Uiteindelijk werden deze laatste groep de grootste afnemers van het vrachtwagentje. Een aantal toepassingen van de Hormiga waren: glasvervoer, koelwagen, campers en vrachtauto.

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

De productie bleef zeer beperkt, zeker volgens VW normen, en zo werd de Hormiga één van de zeldzamere VW modellen. In de twee jaar dat ze te koop waren zijn er minder dan 10.000 exemplaren verkocht. En omdat het ontworpen was als heavy-duty voertuig zijn er vandaag de dag nog maar weinig over gebleven. Nu is het een verzamelaarsobject geworden. De omstandigheden waren ook niet gunstig, in de jaren ’70 werd de regelgeving qua veiligheid behoorlijk aangepakt. De carrosserie van de Hormiga bestond uit metalen vlakken wat weinig bescherming bood, niets was in elkaar gelast en miste daarom de stevigheid.

Het enige veiligheidsmiddel aan boord waren de driepunt gordels en het gebruik van gelaagd glas. er was verder geen warmte- of geluidsisolatie en er was geen bekleding aan de binnenkant van de cabine. Het dashboard leek erg op de eerste T1’s. Alleen een snelheidsmeter, brandstofmeter en oliedruk in één wijzerplaat. In de foto’s, genomen uit een brochure, kan je nog wel zien hoe spartaans het geheel was. Ik heb een keer een rit gemaakt met deze auto en hij was erg instabiel omdat er weinig druk op de achterwielen is zonder lading. De Hormiga was wellicht iets te vroeg uitgebracht, want nadat ontwikkeling doorging kan je in een recent model de Hormiga nog wel herkennen:

• 

• 

Hier zie je nog een filmpje van de Hormiga die bewaard is gebleven:

Na het lezen van, waarschijnlijk een Google Translate versie van mijn blog-post stuurde hij een link naar een aantal CAD tekeningen van de bus.